همه چیز در مورد بیماری ام اس MS
تشخیص بیماری ام اس
تست معینی برای اماس وجود ندارد و بر مبنای رد دیگر بیماریها با نشان ها و علائم مشابه میباشد.
تست خونی برای کمک به رد دیگر بیماریها با علائم مشابه اماس میباشد. تستهایی برای بررسی بیومارکرهای خاص مرتبط با اماس درحال توسعه هستند و ممکن است به تشخیص بیماری کمک کنند.
تپ نخاعی (لومبار پونکچر) که در آن برای بررسی آزمایشگاهی، مقدار کمی از مایع مغزی-نخاعی از کانال نخاعی شما برداشته میشود. این نمونه میتواند ناهنجاری آنتیبادیهای مرتبط با اماس را نشان دهد. تپ نخاعی همچنین میتواند عفونتها و دیگر بیماریهای دارای علائم مشابه را رد کند. یک تست آنتیبادی جدید (برای زنجیرههای سبک بدون کاپا) میتواند نسبت به تستهای قبلی مایع نخاعی سریعتر و مقرون به صرفهتر باشد.
امآرآی که میتواند نواحی ضایعات اماس را در مغز، طناب نخاعی گردنی و سینهای مشخص کند. ممکن است یک تزریق داخل وریدی از مواد کنتراست داشته باشید.
آزمونهای پتانسیل برانگیخته که سیگنالهای الکتریکی تولیدشده توسط سیستم عصبی شما را در پاسخ به محرک را ضبط میکنند هم ممکن است انجام شود. ممکن است از محرک بینایی یا الکتریکی استفاده شود. در این تستها شما درحالیکه ایمپالسهای کوتاه الکتریکی به اعصاب پا یا دستتان اعمال میشود، یک الگوی بصری محرک را تماشا میکنید. الکترودها سرعت حرکت اطلاعات در مسیر عصبیتان را اندازهگیری میکنند.
در بیشتر افراد دارای اماس عودکننده-بهبودیابند، تشخیص مستقیم و براساس الگوی علائم منطبق با بیماری صورت گرفته و با اسکن تصویربرداری مغز مانند امآرآی تایید میشود.
تشخیص اماس میتواند در افراد دارای علائم غیرمعمول یا بیماری پیشرونده دشوارتر باشد. در این موارد، ممکن است تستهای بیشتر لازم باشد.
درمان بیماری ام اس
درمان عموما با تمرکز بر سرعت بخشیدن به بهبود حملات، کاهش عودهای جدید رادیوگرافی و بالینی، کاهش پیشرفت بیماری و مدیریت علائم اماس میباشد. در برخی افراد علائم به قدری خفیف است که نیازی به درمان ندارند.
درمان حملات اماس
کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزون خوراکی و متیلپردنیزون داخلوریدی، برای کاهش التهاب اعصاب تجویز میشوند.
تغییر پلاسما(پلاسمافرزیس). درصورت عدم پاسخ به استروئیدها از این روش استفاده میشود.
درمان برای تعدیل پیشرفت
انواعی از تراپیهای تعدیل کننده بیماری (DMT) برای اماس عود کننده-بهبودیابنده وجود دارد. برخی از این DMTها میتوانند در اماس ثانویه پیشرونده ثانویه هم مفید باشند و یک مورد هم برای اماس پیشرونده اولیه وجود دارد.
اغلب پاسخهای ایمنی مربوط به اماس در مراحل اولیه بیماری رخ میدهند. درمان جدی با این داروها در سریعترین زمان ممکن، میزان عود، تشکیل ضایعات جدید و ریسک آتروفی مغزی و تجمع ناتوانی را کاهش میدهد.
بسیاری از این شیوهها عوارض مهمی دارند. انتخاب درمان درست با درنظرگرفتن فاکتورهای مختلف مانند مدت و شدت بیماری، موثربودن درمانهای قبلی اماس، دیگر مشکلات سلامتی، هزینه و وضعیت بارداری میباشد.
گزینههای درمانی برای اماس عودکننده-بهبودیابنده شامل داروهای تزریقی، خوراکی و انفوزیون میباشند.
درمان های تزریقی شامل
داروهای اینترفرون بتا: این داروها قبلا رایجترین داروی تجویزی برای اماس بودند. آنها از طریق مداخله با بیماریهایی که به بدن حمله میکنند عمل کرده و التهاب را کاهش داده و رشد عصبی را افزایش میدهند. آنها به زیرپوست یا داخل عضلات تزریق شده و میتوانند تناوب و شدت عودها را کاهش دهند.
عوارض اینترفرون شامل علائم شبهآنفولانزا و واکننشهای محل تزریق میباشند. همچنین لازم است برای بررسی آنزیمهای کبدی تست خونی بدهید چراکه آسیب کبدی هم عارضه جانبی ممکن است. همچنین ممکن است خنثیسازی آنتیبادی ایجاد شود و تاثیر دارو را کم کند.
گلاتیرامر استات (کوپاکسون، گلاتوپا): این دارو ممکن است حمله سیستم ایمنی به میلین را مسدود کند و باید زیر پوست تزریق شود. عوارض جانبی شامل آزار پوستی در ناحیه تزریق است.
آنتیبادیهای منوکلونال: اوفاتوموماب (کسیمپتا، آرزرا) سلولهایی تخریب کننده سیستم عصبی را هدف قرار میدهد. به این سلولها، سلول بی گفته میشود. شیوه استفاده تزریق زیرجلدی بوده و میتواند ضایعات مغزی اماس و وخیم شدن علائم را کاهش دهد. عوارض جانبی شامل عفونتها، واکنش موضعی به تزریق و سردرد میباشد.
درمانهای خوراکی شامل
تریفلونامید (اوباژیو): این داروی خوراکی یکبار در روز مصرف شده و موجب کاهش میزان عود میشود. تریفلونامید میتواند آسیب کبدی، ریزش مو و دیگر عوارض را ایجاد کند. این دارو با نقایص تولد، در مصرف پدر و مادر مرتبط است. پس هنگام مصرف آن و تا دوسال بعد از داروهای ضدبارداری استفاده کنید. این دارو برای مانیتورنیگ نیاز به تست خونی منظم دارد.
دیمتیل فومارات (تکفیدرا): این دارو دوبار در روز مصرف شده و میتواند عود را کاهش دهد. عوارض جانبی آن گرگرفتگی، اسهال، تهوع و کاهش تعداد گلبولهای سفید خون است. این دارو هم برای مانیتورینگ نیاز به تست خونی منظم دارد.
دیروکسیمل فومارات (ومریتی): این کپسول دوبار در روز مصرف شده و مشابه دیمتیل فومارات است ولی عوارض جانبی گوارشی کمتری دارد. این دارو برای درمان اماس عود کننده دارای تاییدیه است.
منومتیل فومارات (بافیرتام): قرص آن دوبار در روز مصرف شده و شبیه دیمتیل فومارات است. سرعت عمل این دارو کند بوده و این امید وجود دارد که عوارض کمتر باشند. عوارض ممکن شامل گرگرفتگی، آسیب کبدی، درد شکمی و عفونتهاست.
فینگولیمود (جیلنیا): یکبار در روز مصرف شده و اگر آبله مرغان نگرفته باشید لازم است واکسن بزنید. تا ۶ ساعت پس از اولین دوز لازم است ضربان قلب و فشارخونتان دقیق بررسی شود. دیگر عوارض شامل عفونتهای نادر، سردرد و تاری دید است.
سیپونیمود (مایزنت): این دارو برای اماس پیشرونده ثانویه تایید شده و با تشکیل لخته در اندامها مرتبط است. همچنین در بارداری منع مصرف دارد.
اوزانیمود(زپوسیا): قرص آن یکبار در روز مصرف میشود. با دوز کم شروع شده و در هفته اول شروع به تجمع میکند. عوارض شامل سرگیجه، سردرد، عفونتهای تنفسی و علائم سرماخوردگی است و درصورت وجود مشکلات کبدی و قلبی منع مصرف دارد.
پونزیمود (پانوری): یکبار در روز مصرف شده و دوز آن به مرور افزایش پیدا میکند. با مصرف این دارو، حمله لفنوسیتها به اعصاب مغز و نخاع کاهش پیدا کرده و البته احتمال ابتلا به عفونت را بالا میبرد.
کلادریبین (ماونکلاد): این دارو خط دوم درمان اماس عودکننده-بهبودیابنده است و برای اماس پیشرونده ثانویه هم تایید شده و دو دوره درمانی دارد ابتدا برای ۵ روز از ماه و یکبار در روز و سپس روزی یکبار در ماه دوم. این دارو میتواند احتمال ابتلا به بیماریهای عفونی را با اثر بر سیستم ایمنی بالا ببرد. پس لازم است از این جهت بررسی شوید. همچنین ریزش مو و راش هم از عوارض آن است.
درمانهای انفوزیون شامل
ناتالیزوماب (تایسبری) و اکرلی زوماب (اکرووس) درصورتی که دیگر داروها موثر نباشند استفاده میشوند.
آلمتوزوماب (کامپات، لمترادا) هم داروی شیمیدرمانی است که سیستم ایمنی را محدود میکند.
پیشرفتهای اخیر یا درمانهای نوظهور
مهارکننده تیروزین کیناز برتون (BTK) درمان نوظهوری است که در مولتیپل اسکلروزیس عودکننده-بهبودیابنده و پیشرونده ثانویه مطالعه میشود. بیشتر از طریق تعدیل سلولهای ایمنی سیستم عصبی مرکزی عمل میکند.
پیوند سلول بنیادی سیستم ایمنی فرد مبتلا به اماس را تخریب میکند و سپس آن را با سلولهای بنیادی سالم پیوندشده جایگزین میکند. محققان هنوز درحال بررسی هستند که آیا این شیوه التهاب را کاهش داده و به بازسازی سیستم ایمنی کمک میکند یا خیر.
درمان نشانه ها و علائم اماس
آرامبخش های عضلانی: باکلوفن، تیزانیدین و سیکلوبنزاپرین برای بهبود اسپاسم استفاده میشوند. اونابوتولینوم توکسین آ هم درمان دیگری برای افراد دارای اسپاسم است.
خستگی: آمانتادین، مودافینیل و متیل فنیدات(ریتالین) به این منظور استفاده میشدند. اما مطالعات اخیر تاثیری را نشان نداده حتی وقایع عکس را ایجاد میکنند.
دیگر داروها: ممکن است داروهایی برای افسردگی(بوپروپیون، فلوکستین و سرترالین)، درد، ناتوانی جنسی، بیخوابی یا مشکلات کنترل ادرار(اکسی بوتینین و تولترودین) هم تجویز شود.
فیزیکال تراپی: درمانگر فیزیکی یا کاری میتواند به شما ورزشهای کششی و قدرتی آموزش دهد و به شما نشان دهد چگونه برای انجام کارهای روزانه از ابزار مختلف مانند واکر استفاده کنید.
سبک زندگی
داشتن خواب کافی و استراحت، مصرف غذای سالم با فیبر بالا، انجام نرمش و یوگا، مدیریت استرس و خنک نگه داشتن بدن میتوانند به بهبود علائم کمک کنند.
مطالعات نشان میدهند مقادیر کم ویتامین دی میتواند ریسک ایجاد اماس را بالا ببرد پس بهتر است در این مورد با پزشک مشورت کنید.
زندگی با هر بیماری مزمن میتواند دشوار باشد. برای مدیریت استرس در این شرایط پیشنهادات زیر را در نظر داشته باشید؛
تا جای ممکن فعالیت روزانه طبیعی را حفظ کنید، با دوستان و خانواده در ارتباط باشید، به فعالیتهای تفریحی مورد علاقه خود که قادر به انجامشان هستید بپردازید و درمورد احساسات خود با پزشک یا مشاور صحبت کنید.بیماری ام اس
منابع
https://www.webmd.com/multiple-sclerosis/ms-treatment
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/multiple-sclerosis/diagnosis-treatment/drc-20350274
