علت و علائم بیماری مننژیت مغزی، درمان، انواع آن
مننژیت، التهاب و عفونت پرده‌های مغزی، موسوم به مننژها، است که دور مغز و نخاع را احاطه کرده‌اند. تورم ناشی از مننژیت عموماً باعث علائمی مانند سردرد، تب و خشکی گردن می‌شود. اگر چه اکثر اوقات مننژیت ناشی از یک عفونت ویروسی است، اما این بیماری می‌تواند به دلیل عفونت‌های باکتریایی و قارچی نیز رخ دهد. گاهی اوقات، مننژیت بدون نیاز به درمان، ظرف چند هفته بهبود می‌یابد. البته، برخی از مواردِ مننژیت جان بیمار را تهدید کرده و نیازمند درمان اورژانسی به وسیله آنتی‌بیوتیک‌ها هستند.
با درمان زودهنگام مننژیت باکتریایی می‌توان از عوارض جدی آن پیشگیری کرد. اگر شما یا هر یک از اعضا خانواده‌تان دچار علائم مننژیت شدید سریعاً به پزشک مراجعه کنید. این علائم عبارتند از:
تب
سردرد شدید و بی‌وقفه
گیجی
استفراغ
خشکی گردن
معمولاً، در ابتدا علائم مننژیت مانند علائم آنفولانزا هستند. علائم می‌توانند در طول چند ساعت یا چند روز بروز کنند. نشانه‌ها و علائمی که ممکن است در افراد بالاتر از ۲ سال بروز کنند عبارتند از:
تب بالا و ناگهانی
خشکی گردن
سردرد با شدت غیرطبیعی
سردرد همراه با تهوع یا استفراغ
گیجی یا مشکل در تمرکز
تشنج
خواب‌آلودگی یا مشکل در بیدار شدن از خواب
حساسیت به نور
بی‌اشتهایی یا عدم احساس تشنگی
راش پوستی (که گاهی اوقات شبیه علائم مننژیت منگوکوکی است)
نشانه‌ها در نوزادان تازه به دنیا آمده
نوزادان تازه به دنیا آمده و کودکان خردسال ممکن است نشانه‌های زیر را بروز دهند:
تب بالا
گریه مداوم
زودرنجی یا خواب‌آلودگی بیش از حد
بی‌فعالیتی یا کُندی
کم اشتهایی
وجود یک برآمدگی در نرمی بالای سر نوزاد
خشکی بدن و گردن نوزاد
آرام کردن نوزاد مبتلا به مننژیت دشوار بوده و هنگامی که او را بغل می‌کنند بیشتر گریه می‌کند.
انواع مننژیت و علت‌های آن‌ها
شایع‌ترین عامل مننژیت عفونت‌های ویروسی بوده و عفونت‌های باکتریایی در رده بعدی قرار دارند، و عفونت‌های قارچی نیز به ندرت رخ می‌دهند. از آنجا عفونت‌های باکتریایی می‌توانند جان بیماران را تهدید کنند، تشخیص علت بیماری ضروری است.
مننژیت‌های باکتریایی
باکتری‌هایی که وارد جریان خون شده و خود را به مغز و نخاع می‌رسانند، باعث مننژیت باکتریایی حاد می‌شوند. البته، این نوع مننژیت می‌تواند ناشی از حمله مستقیم باکتری‌ها به پرده‌های مغزی نیز باشد. این حالت معمولاً به دنبال یک عفونت گوش یا سینوس، شکستگی جمجمه، یا در موارد نادر، پس از برخی جراحی‌ها رخ دهد.
انواع مختلفی از باکتری‌ها می‌توانند باعث مننژیت باکتریایی حاد شوند، که شایع‌ترین آن‌ها عبارتند از:
استرپتوکوکوس نومونیا (پنوموکوکوس): این باکتری شایع‌ترین علت بروز مننژیت باکتریایی در نوزادان، کودکان خردسال و بزرگسالان است. این باکتری بیشتر باعث سینه‌پهلو یا عفونت‌های گوش و سینوس می‌شود. با واکسیناسیون می‌توان به پیشگیری از بروز عفونت ناشی از این باکتری کمک کرد.
نایسریا مننژیدیس (مننگوکوکوس): این باکتری معمولاً باعث عفونت دستگاه تنفسی فوقانی شده اما در مواردی که وارد جریان خون می‌شود، می‌تواند بیماری مننژیت مننگوکوک (meningococcal) را نیز ایجاد کند. این یک عفونت شدیداً مسری است که بیشتر نوجوانان و بزرگسالان جوان را مبتلا می‌کند. این عفونت می‌تواند باعث اپیدمی‌های محلی در خوابگاه‌های دانشگاه‌ها، مدارس شبانه‌روزی و پایگاه‌های نظامی شود. با واکیسناسیون می‌توان به پیشگیری از بروز عفونت ناشی از این باکتری کمک کرد.
مننژیت ویروسی
مننژیت ویروسی معمولاً خفیف بوده و اغلب به خودبخود رفع می‌شود. اکثر موارد آن، ناشی از آلودگی به گروه‌هایی از ویروس‌ها، موسوم به آنتروویروس‌ها، بوده و بیشتر در اواخر تابستان و اوایل پاییز رخ می‌دهند. ویروس‌هایی مانند ویروس هرپس ساده (تبخال)، ایدز، اوریون و برخی دیگر از ویروس‌ها نیز می‌توانند باعث مننژیت ویروسی شوند.
مننژیت مزمن
ارگانیسم‌های کم رشدی که به پرده‌ها و مایع اطراف مغز حمله می‌کنند باعث مننژیت مزمن می‌شوند. مننژیت مزمن در طول دو هفته یا بیشتر بروز می‌کند. علائم مننژیت مزمن شبیه به علائم نوع حاد آن هستند.
مننژیت قارچی
مننژیت قارچی نسبتاً غیرشایع بوده و باعث مننژیت مزمن می‌شود. گاهی اوقات، این نوع مننژیت شبیه به مننژیت باکتریایی است. مننژیت قارچی مسری نیست. مننژیت کریپتوکوک شایع‌ترین شکل این نوع مننژیت است که افراد مبتلا به نقایص سیستم ایمنی، مانند ایدز، را مبتلا می‌کند. این نوع مننژیت، در صورت درمان نشدن با یک داروی ضدقارچ، جان بیمار را تهدید می‌کند.
سایر علت‌های مننژیت
مننژیت می‌تواند به علت‌های غیرعفونی نیز بروز کند، از جمله: